Atatürk Üniversitesi'nin tarihçesi Türkiye Cumhuriyeti'nin önemli rüyalarından birinin gerçekleşmesidir. Cumhuriyet'in kurucusu Mustafa Kemal Atatürk 1 Kasım 1937 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yasama yılını açış konuşmasında Doğu Anadolu'da büyük bir üniversite kurmanın gereğini ifade ederek, bu husustaki çalışmaları başlatma talimatı vermiştir. Atatürk'ün ölümünün ardından bu çalışmalara 12 yıl ara verildikten sonra konu,1950 yılında tekrar gündeme getirildi. 1951 yılında oluşturulan bir komisyon Doğu Üniversitesi'nin Erzurum'da kurulmasını önerdi. 1954 yılında çıkarılan 6373 Sayılı Kanunla bu üniversitenin adının Atatürk Üniversitesi olması kararlaştırıldı. Aynı yıl Amerika Birleşik Devletleri A.I.D. (USAID) teşkilatı aracılığı sonucu Atatürk üniversitesi Nebraska Üniversitesi ile eşleştirilmiştir ve işbirliği anlaşması imzalanmıştır. Nebraska Üniversitesi Türkiye delegasyonu tarafından 1 Kasım 1954 de Atatürk Üniversitenin gelişmesi hakkında rapor hazırlamıştır. Delegasyon ilk olarak Ziraat, Fen Edebiyat, Mühendislik ve Mimarlık bölümlerinin açılmasında ve gerek duyuldukca ilave bölümlerin açılmasında hem fikir olmuştur.
Neden Atatürk Üniversitesi?
İki üniversite arasındaki ilişki fakülteler arasında karşılıklı yararlı fikirlerin alınıp verilmesi fikrini taşımaktadır. Nebraska ve Türkiyenin doğusu bir çok ortak yanlara sahiptir. Her iki bölge de farklı tahıl ve hayvancılık gibi ziraat ekonomisine bağımlıdır. Nebraska, Türkiyenin doğusu gibi gıda yöntem endüstrileri ve sulamalı ziraate bağlı potansiyel problemlere hitabetmeye yönelmiştir. Türkiye’de ki araştırmacılar Türkiyenin doğu bölgesinin ziraat ekonomisinin geliştirilmesi problemini aşabilme ile karşı karşıya kalmışlardır. Buna benzer olarak, Nebraska araştırmacıları da ziraata bağlı ekonominin uygulanabilirliğini sürdürmek ile karşı karşıyaydı. Her iki üniversite, Türkiye ve Nebraskanın tam ekonomik potansiyellerine ulaşabilmek için iyi eğitilmiş ve eğitimli genç bilimcilere, öğretmenlere ve işletmeci idarecilere olan gerekliliğine cevap vermek zorundaydılar.
Atatürk üniversitesinin genç öğretim üyeleri Birleşik Devletlerde farklı araştırmalar yapma olanağını sunan kardeş üniversitenin teknik ve akademik tecrübelerinden yararlanmıştır. Üniversitenin kuruluş tarihi olan 1957 den itibaren 14 yıl boyunca maddi olarak USAID tarafından karşılanan 50 adet uzun-dönem görev kadrosu Nebraska personeli tarafından doldurulmuştur. Fakültedeki kadrolar 1968’e kadar Türk personeli tarafından doldurulmuş ve Atatürk Üniversitenin gelişmesine çok zaman ayıran Nebraska personeli açısından Üniversitenin tam bir Türk kurumu olarak olgunlaşması için gitme zamanı gelmişti.
Üniversite Akademik Birimleri ve Sayıları
Atatürk Üniversitesi 16 fakülte, 5 yüksekokul, 8 meslek yüksekokulu, 6 enstitü ve 15 araştırma merkezinden oluşmaktadır.
Fakülteler: Ziraat Fakültesi, Fen Fakültesi, Edebiyat Fakültesi, İktisadi ve İdarî Bilimler Fakültesi, Tıp Fakültesi, Diş Hekimliği Fakültesi, Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, İlahiyat Fakültesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, İletişim Fakültesi, Eczacılık Fakültesi, Veteriner Fakültesi, Hukuk Faklültesi, Oltu Yer Bilimleri Fakültesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi.
Yüksekokullar: Hemşirelik Yüksekokulu, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Erzurum Sağlık Yüksekokulu, Yabancı Diller Yüksekokulu, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu.
Meslek Yüksekokulları: Erzurum Meslek Yüksekokulu, Erzurum Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Aşkale Meslek Yüksekokulu, Hınıs Meslek Yüksekokulu, İspir Hamza Polat Meslek Yüksekokulu, Narman Meslek Yüksekokulu, Oltu Meslek Yüksekokulu ve Pasinler Meslek Yüksekokulu.
Enstitüler: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Fen Bilimleri Enstitüsü, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiyat Araştırma Enstitüsü.
Araştırma Merkezleri ve Kuruluş Yılları: Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi (1978), Çevre Sorunları Araştırma Merkezi (1978), Bilgisayar Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi (1997), Sanayi İşbirliği Geliştirme Merkezi (1988), Deprem Araştırma Merkezi (1989), Avrupa Birliği İlişkileri Araştırma Merkezi (1989), Dil Eğitimi Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi (1993), Biyoteknoloji Araştırma Merkezi (1995), Tıbbi Deneysel Uygulama ve Araştırma Merkezi (1996), Tıbbî Aromatik Bitki ve İlaç Araştırma Merkezi (1998), Türk - Ermeni İlişkileri Araştırma Merkezi (2000), Girişimcilik Araştırma ve Uygulama Merkezi (2005), Halıcılık Eğitim Merkezi (1962), Organ Nakli Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi (2005), Türk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi (2005).
Öğrenci Sayısı ve Dağılımı
Atatürk Üniversitesi, 2008-2009 öğretim yılı itibariyle 33.544 öğrenciye eğitim vermektedir. 1958 yılında Ziraat ve Fen-Edebiyat Fakülteleriyle kurulan Üniversitenin, yıllık periyotlara göre incelendiğinde, yeni fakülteler, yüksekokullar ve meslek yüksekokullarının açılmasıyla öğrenci sayısının arttığı görülmektedir. Lisans öğrencilerinin sayısındaki bu artışa paralel olarak lisansüstü öğrenci sayısında da artış gözlenmektedir. Enstitüler bazında bir inceleme yapıldığında ise Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler Enstitüsünde öğrenci sayılarının arttığı görülmektedir (EK– 3).
Atatürk Üniversitesi günümüzde şehirin en önemli kaynaklarından biridir. Kuruluşundan bu yana doğu bölgesinde eğitimsel ve kültürel temsilcilik görevi yapmıştır.
Bu meşaleyi yakmak için büyük coşku, heyecan ve gayret gösterenleri şükranla anıyoruz:
Cumhurbaşkanlarımız: Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK
Celal BAYAR
Başbakan : Adnan MENDERES
Milli Eğitim Bakanları: Tevfik İLERİ
Prof. Rıfkı Salim BURÇAK
Celal YARDIMCI
Nebraska Üniversitesi Rektörü: Professor Clifford M. HARDIN
Üniversitenin İlkeleri
Atatürk Üniversitesinin kurumsal kimliği şu değer ve ilkelerden oluşur: Bilimsellik, yaratıcı düşünme ve yeniliğe açık olma, ulusal ve evrensel değerlere bağlılık, Türkçeyi doğru ve güzel kullanma, katılımcılık ve paylaşımcılık, şeffaflık, adalet ve özgürlükten yana olma, liyakate değer verme, emeğe saygı gösterme ve başarıyı takdir etme, şikayet etmek yerine çözüm üretme ve uygulama, yaşam boyu öğrenme, eğitimde teori kadar uygulamaya da önem verme; toplumsal, kültürel, çevresel ve sanatsal duyarlılık, toplam kalite yönetimi felsefesini benimseme, kaynakları etkin kullanma, sürekli ilerlemeyi ve yeniliği teşvik etme, insan haklarına ve düşünce farklılıklarına saygılı olma, iyi yönetişim anlayışını benimseme ve uygulama.
Misyon:
Atatürk Üniversitesi; bölgesel ve ulusal düzeyde sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunan, analiz ve sentez yapabilen, öğrendiğini uygulayabilen, sonuçlarını değerlendirebilen; iletişim, takım çalışması ve liderlik becerilerine sahip mezunları ve sorun çözebilen, uluslar arası düzeyde bilgi ve teknoloji üreten, öğretme ve öğrenme coşkusuna sahip çalışanları ile ürettiği bilgi ve hizmeti toplumun yararına sunmayı misyon olarak benimsemiştir.
Atatürk Üniversitesinin vizyonu ise; “verdiği eğitimin, ürettiği bilgi ve teknolojinin, sunduğu hizmetlerin dünyada öncelikli olarak talep edildiği bir üniversite olmaktır”.
3.1.2 Kurumun Yerel, Bölgesel, Ulusal ve Uluslar Arası Konumu
Bugün 77 üniversitesi bulunan Türkiye Cumhuriyeti’nin altıncı üniversitesi olarak kurulup Ziraat ve Fen-Edebiyat Fakülteleri ile eğitime başlayan Atatürk Üniversitesi, bölgenin tarım ve hayvancılık alanlarında kalkınmasına, toplumsal ve bilimsel gelişmesine katkıda bulunmayı amaçlamıştır.
Atatürk Üniversitesi, eğitim, araştırma, kültür ve sanat etkinliklerini yürütürken hem ulusal ve uluslar arası eğilimleri ile gelişmeleri dikkate almakta hem de bir bölge üniversitesi olma sorumluluğuyla, ürettiği bilgiyi ve deneyimlerini yerel ve bölgesel hizmetlerde kullanmaya çalışmaktadır. Yani Atatürk Üniversitesi; yaşam kalitesini artırabilmek için toplumun ihtiyaç duyduğu alanlarda verdiği sağlık, yaygın eğitim, danışmanlık, toplumsal kalkınma projeleri gibi hizmetlerle yerel ve bölgesel; lisans/lisansüstü eğitimi, sosyal, kültürel, sanatsal etkinlikleri ve ürettiği bilgi/teknoloji ile de ulusal ve uluslar arası konuma sahiptir.
Yerel ve bölgesel düzeyde sosyal sorumluluk taşıyan Üniversite, sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmayı öncelikli hedef olarak benimsemiştir. Örneğin Bölgenin en önemli gelir kaynaklarının tarım ve hayvancılık olduğu gerçeğinin bilincinde olarak Ziraat Fakültesi ve sonradan kurulan Veteriner Fakültesi aracılığıyla toplumun ilgili kesimiyle işbirliği yapmaya ve onlara bu alanlarda sürekli hizmet vermeye çalışmaktadır. Özellikle bitkisel üretim ve hayvancılığın geliştirilmesine yönelik araştırma ve uygulamalarla verimliliğin artırılmasına katkı sağlamış; tarımsal yan sanayinin kurulmasında, geliştirilmesinde ve nitelikli eleman yetiştirilmesinde etkili bir rol oynamıştır. Ayrıca yatırıma uygun endüstriyel alanlarda da gerekli danışmanlık hizmetleri vermektedir.
Atatürk Üniversitesi, bölgede bulunan Yüzüncü Yıl (Van) ve Kafkas (Kars) Üniversitelerinin kuruluş aşamalarında katkıda bulunmuştur. Üniversitede yetişmiş bir çok öğretim üyesi, ülkemizin diğer üniversitelerinde idarî ve akademik kadrolarda görev yapmaktadır. Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti yönetim tarihinin değişik dönemlerinde yüksek kademelerde görev almış bir çok kişiyi yetiştirmiştir.
Üniversitemiz çok sayıda ABD ve Avrupa üniversiteleri ile işbirliği anlaşmaları yapmıştır.
Ayrıca coğrafî konumu itibariyle Türk Cumhuriyetlerindeki üniversiteler ile yakın ilişkilerini sürdürmektedir. Yakın zamanda da Gürcistan ve Tayvan üniversiteleri ile de işbirliği anlaşmaları yapılmıştır. Ek olarak, Üniversitemiz Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ve BTC Konsorsiyumu başta olmak üzere bir çok uluslar arası kuruluşlarla da işbirliği halindedir.
3.1.3 Öğretim, Araştırma ve Diğer Hizmetler Arasında Denge
Atatürk Üniversitesi; eğitim, araştırma ve toplumsal hizmetleri birbirleri ile yakından ilişkili alanlar olarak değerlendirmekte, bu üç alanı da eşit düzeyde önemli görmektedir. Ancak ülkemizde genç nüfusun, dolayısıyla yüksek öğretime olan talebin fazlalığı buna karşılık üniversite sayısının yetersizliği Atatürk Üniversitesini de etkilemekte ve öğrenci yoğunluğunun artmasına yol açmaktadır. Bu koşullar Üniversitenin eğitim odaklı olmasını zorunlu kılmaktadır.
Atatürk Üniversitesi, bölgesel kalkınmaya yönelik çalışmalara da önem vermektedir. Bu bağlamda sağlık, eğitim, tarım ve hayvancılık, çevre, değişik ölçekteki endüstriyel alanlar, turistik, kültürel ve edebi zenginliklerin ortaya çıkarılması konularında toplumsal katkı yapmaktadır. Ayrıca meslek yüksekokullarında ara eleman yetiştirilmesine yönelik uygulamalı eğitim verilmektedir.
3.1.4. Akademik Öncelikler
Atatürk Üniversitesi, 16 fakülte, 5 yüksekokul ve 8 meslek yüksekokulunda eğitim vermektedir. Bu akademik birimlerde çok sayıda farklı program bulunmaktadır (EK2). Örneğin, Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesinde 22 farklı öğretmenlik programı, Fen Fakültesinde 4 , Edebiyat Fakültesinde ise 14 program bulunmaktadır. Bu akademik birimler amaçlarına yönelik eğitim etkinliklerini sürdürmektedir. Eğitim etkinliklerinde yükselen eğilimler dikkate alınmaktadır. Bu doğrultuda Üniversite yönetimi, 2002 yılında öğrenci merkezli eğitim anlayışıyla hazırlanan Lisans Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliğini yürürlüğe koymuştur. Bununla Üniversite, tüm programlarda eğitimin niteliğini yükseltmeyi, disiplinler arası bir anlayışı kazandırmayı amaçlamakta, araştırma etkinliklerinde de disiplinler arası çalışmayı özendirmektedir.
Atatürk Üniversitesi, eğitim etkinliklerinin yanı sıra bilimsel araştırmalar yapılmasına da büyük önem vermektedir. Sağlık, fen ve mühendislik alanlarında fiziksel alt yapı, teknolojik donanım ve araştırmacı niteliği ve niceliği açısından gelişmiş düzeydedir. Örneğin biyoteknoloji, gıda teknolojisi, malzeme bilimi, fizik, kimya alanlarındaki araştırmalar dikkat çekici düzeydedir. Üniversite sosyal bilimlerde özellikle arkeoloji, sanat tarihi, Türkoloji gibi alanlarda ulusal ve uluslar arası düzeyde çalışmalar yapmaktadır.
Araştırma konularının seçiminde, araştırmaların planlanmasında ve yapılmasında öğretim elemanları özgür olmakla birlikte hazırlanan projeler, bilimsel özgünlük, yapılabilirlik ve yaygın etki açısından değerlendirilerek desteklenmektedir. Ancak Üniversite bünyesinde bulunan araştırma merkezlerinde belirli konulara yönelik araştırmalar da özendirilmektedir.
3.1.5. Tercih Edilen Öğretim Yaklaşımları
Üniversitede öğretim, ağırlıklı olarak sunum yöntemiyle yapılmaktadır. Bu yöntemin tercih edilmesinde; sınıflardaki öğrenci sayısının fazlalığı, sınıflardaki yerleşim düzeni ile öğretim elemanlarının geleneksel ders işleme anlayışını sürdürme eğilimleri önemli etkenler olarak değerlendirilebilir. Ancak, son zamanlarda fiziksel alt yapıdaki iyileştirmeler, öğretim ve sınav yönetmeliğinde yapılan değişiklikler, öğretim yaklaşımlarıyla ilgili seminer ve çalıştaylar, öğrenci beklentilerinin artması gibi etkenlerle öğrenci merkezli öğretim yaklaşımları da önemli ölçüde kullanılmaya başlanmıştır. Bu bağlamda proje, tartışma, örnek olay, işbirliğine dayalı öğrenme, teknik geziler, laboratuar gibi öğretim teknikleri uygulanmaktadır. Üniversite, öğretim elemanlarını, öğrenci merkezli öğretim yaklaşımlarını daha fazla kullanmaları yönünde özendirmektedir. Bu amaçla, öğrencilerin ve öğretim elemanlarının yararlanabileceği internet ve kütüphane olanakları artırılmıştır. Ayrıca öğrencilere bölgedeki ve ülkedeki kurum ve kuruluşlarda uygulama yapma olanakları sağlanmaktadır.
3.1.6 Merkeziyetçiliğin ve Yetki Paylaşımının Derecesi
Yönetim açısından yetki paylaşımı kurullarla yapılmaktadır. Eğitim ile ilgili karar süreçlerinde ana bilim dalı/bölüm akademik kurulları, fakülte/yüksekokul/enstitü kurulları, ve Üniversite Senatosu etkilidir. Örneğin lisans öğrenci kontenjanlarının belirlenmesi, ana bilim dalı/bölüm akademik kurullarının önerisi, fakülte/yüksekokul kurullarının teklifi, üniversite senatosunun uygun görmesi ve YÖK’ün onaylaması ile gerçekleşmektedir. Ancak YÖK, üniversite senatosunun belirlediği öğrenci kontenjanlarını değiştirme yetkisine sahiptir. Lisansüstü öğrenci kontenjanlarının belirlenmesi ise ana bilim dalı/bölüm akademik kurullarının önerisi, enstitü kurulunun teklifi ve Üniversite Senatosunun uygun görmesi ile gerçekleşir. Lisansüstü öğrencilerin kabulünde ise mezuniyet notu ve Lisansüstü Eğitim Sınavından (LES) alınan notlar belirleyici olmaktadır.
Üniversite Yönetim Kurulu ve fakülte/yüksekokul/enstitü yönetim kurulları, idarî konularla ilgili karar almada yetkilidir. Ancak malî konularda çok sınırlı bir özerkliğe sahiptir. Bu kurullarda her akademik seviyeden öğretim üyeleri bulunmaktadır.
Atatürk Üniversitesinde eğitim etkinlikleri ve bilimsel çalışmalar, öğretim üyelerinin iradesi ve birim akademik kurullarının kararı ile gerçekleşmektedir. Öğretim elemanları, ders öğretim sürecinde izledikleri öğretim modelleri, stratejileri, yöntem ve tekniklerini seçme ve bunları uygulama konusunda yetkilidirler. Lisansüstü çalışmaların sürdürülmesinde kurulların etkin bir şekilde çalıştığı söylenebilir. Örneğin, tez konularının seçimi, öğrenci ve danışman öğretim elemanının ortak kararı, danışmanın teklifi, ilgili enstitünün uygun görmesi ile gerçekleşmektedir. Aynı şekilde öğretim elemanları kendi çalışma konularının belirlenmesinde özgür olup, araştırma konularını seçerken daha çok çalıştıkları birimin misyonuna uygun olmasına özen göstermekte (örneğin, eğitim fakültesi öğretim elemanları daha çok eğitim sorunlarıyla ilgili çalışmalar) ya da bölgesel, ulusal ve uluslar arası sorunlara çözüm bulma amacına yönelik araştırmalar yapmaktadırlar.
Akademik birimlerde her öğretim dönemi/yılı sonunda tüm öğretim elemanlarının katılımıyla Akademik Kurullar yapılmakta; bu kurullarda, öğretim dönemi/yılı eğitim ve araştırma etkinlikleri bakımından değerlendirilmekte ve gelecek döneme/yıla yönelik planlar tartışılmaktadır.
Ülkemizin diğer üniversitelerinde olduğu gibi Atatürk Üniversitesinde de kanun ve yönetmelikler gereği idarî ve akademik personelin özlük hakları ile bütçe tahsisi ve kullanımı konusunda merkeziyetçi bir yapı bulunmaktadır.
Atatürk Üniversitesinin Coğrafi Konumu
Atatürk Üniversitesi merkez yerleşkesi, ülkemizin Doğu Anadolu Bölgesi’nin kuzey kesiminde bulunan ve bölgenin en büyük şehri olan 360.000 merkez nüfuslu Erzurum’da bulunmaktadır. Merkez yerleşkenin deniz seviyesinden yüksekliği ortalama 1850 metredir.
Yaklaşık 33.000 dekar açık ve kapalı alana sahip olan Üniversitenin, komşu il ve ilçelerde de fakülte ve yüksekokul yerleşkeleri bulunmaktadır. Erzurum merkez yerleşkesinde 14 fakülte, 4 yüksekokul ve 1 meslek yüksekokulu; merkez yerleşke dışında Erzurum il merkezinde 1 fakülte, 1 yüksekokul ve 1 meslek yüksekokulu; Erzurum Oltu'da 1 Fakülte, Erzurum Pasinler, Oltu, Hınıs, Narman, İspir ve Aşkale ilçelerinde birer meslek yüksekokulu bulunmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder